การเป็นพ่อแม่ สิ่งที่สำคัญมากคือสุขภาพ พัฒนาการ และการเจริญเติบโตของลูก โดยเฉพาะในยุคที่มีโรคระบาดมากมายเมื่อออกนอกบ้าน ลูกน้อยก็ยิ่งต้องมีภูมิคุ้มกันมาก ๆ เพื่อความปลอดภัย และสิ่งที่จะให้ภูมิคุ้มกันกับลูกได้ดีที่สุด ก็คือน้ำนมของแม่นั่นเอง ซึ่งวันนี้เราจะพาไปดูการให้น้ำนมอย่างปลอดภัย และการเลือกใช้เครื่องปั๊มน้ำนมให้เหมาะสมกับการใช้งาน
เลือกอ่านหัวข้อที่สนใจ
นมแม่ กับภูมิคุ้มกัน และการเจริญของลูก
ก่อนที่จะไปถึงเรื่องของการให้นม มารู้จักความสำคัญของน้ำนมจากแม่กันก่อน
น้ำนมแม่ เป็นสารที่ผลิตโดยการกระตุ้นของ ฮอร์โมน Prolactin ซึ่งสร้างจากต่อมใต้สมอง สารที่อยู่ในน้ำนมนั้น อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ และประโยชน์ในการเสริมสร้างพัฒนาการ การเจริญเติบโต ตลอดจนเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
น้ำนมแม่แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้
- น้ำนมระยะที่ 1 (Colostrum)
น้ำนมที่ผลิตขึ้น 1 -3 วัน หลังคลอด มักเรียกว่าน้ำนมเหลือง หรือหัวน้ำนม ตัวน้ำนมอุดมไปด้วยสารที่สำคัญต่อระบบภูมิคุ้มกัน เช่น แอนติบอดี เซลล์เม็ดเลือดขาว และโปรตีนต่าง ๆ แต่ยังมีธาตุที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตน้อยกว่าระยะที่ 2 และ 3
- น้ำนมระยะที่ 2 (Transitional Milk)
น้ำนมที่ผลิตขึ้นหลังระยะที่ 1 จนถึง 2 สัปดาห์หลังคลอด เรียกอีกชื่อว่า น้ำนมเปลี่ยนผ่านจากหัวน้ำนม เข้าสู่น้ำนมแม่ ในน้ำนมจึงเริ่มมารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตมากขึ้น
- น้ำนมระยะที่ 3 (Mature Milk)
น้ำนมที่ผลิตขึ้นหลังระยะที่ 2 จนถึงช่วงหมดน้ำนมของแม่ เป็นน้ำนมส่วนใหญ่ที่ทารกจะได้รับ อุดมไปด้วยสารที่จำเป็นต่อการเจริญ และพัฒนาการของทารก เช่นกรดไขมัน DHA น้ำตาลแลคโตส วิตามินต่าง ๆ ธาตุเหล็ก แคลเซียม และฟอสฟอรัส เป็นต้น
ทำไมเด็กแรกเกิดไม่ควรดื่มนมผง
- ถ้าเด็กทารกไม่ได้ดื่มนมแม่ในช่วง 1-3 วันก่อนคลอด ซึ่งเป็นน้ำนมในช่วง น้ำนมเหลือง ที่มีภูมิคุ้มกันมากมายอยู่ในนั้น ก็จะทำให้เด็กทารกป่วยง่าย
- สารในนมผง มีความจำเพาะต่อเด็กทารกน้อยกว่านมแม่ โดยเฉพาะสารที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
- สารที่จำเป็นต่อการเจริญของลูกในนมผง มีน้อยกว่าในนมแม่
วิธีการให้นมลูก และปริมาณที่พอเหมาะ
สำหรับการให้นมลูกอย่างปลอดภัย มี 3 สิ่งที่คุณแม่ต้องทำคือ
- อาหารที่คุณแม่ทาน
เนื่องจากอาหารที่คุณแม่ทานนั้น ส่งผลโดยตรงต่อสารที่เป็นส่วนประกอบของน้ำนม ดังนั้นระหว่างการให้นม คุณแม่ต้องทานอาหารที่มีประโยชน์ ทานให้ครบ 5 หมู่ และดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 3 ลิตร ทานอาหารที่กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต อย่าง ขิงให้มากขึ้น และเลี่ยงการทานอาหารที่มีไขมันเป็นส่วนประกอบสูง เนื่องจากจะทำให้น้ำนมมีความเข้มข้น มัน และเกิดปัญหาในการขับน้ำนมออกจากเต้า ทำให้ได้ปริมาณน้ำนมน้อยลง
- การรักษาความสะอาด
ก่อนการให้นม หรือแม้แต่การปั๊มนม คุณแม่ควรล้างมือให้สะอาด และใช้ผ้าชุบน้ำอุ่น หรือทิชชู่เปียกที่ไม่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์เช็ดทำความสะอาดบริเวณเต้านม จากนั้นเปลี่ยนผ้าชุบน้ำอุ่น หรือทิชชู่เปียก แล้วเช็ดอีกครั้ง นอกจากนี้อุปกรณ์ทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับการให้นม และขวดนมต้องทำความสะอาดให้เรียบร้อย โดยเฉพาะขวดนม ควรผ่านการล้าง และนึ่งฆ่าเชื้อก่อนนำมาใช้
- ผ่อนคลาย และพักผ่อนให้เพียงพอ
ในช่วง 10 วันหลังคลอด จะเป็นช่วงเวลาที่กำหนดปริมาณน้ำนมในอนาคต ดังนั้นในช่วงนี้คุณแม่ควรพักผ่อนให้ได้มากที่สุด โดยเฉพาะตอนกลางคืน พยายามหลับทุกครั้งที่ลูกหลับ เพราะน้ำนม ถูกฮอร์โมน Prolactin จากต่อมใต้สมองกระตุ้นให้สร้าง การผ่อนคลาย และพักผ่อนอย่างเพียงพอ ทำให้ฮอร์โมนหลั่งออกมาได้ดีขึ้น กระตุ้นให้เกิดการหลั่งน้ำนมได้มากขึ้นจึงเป็นเรื่องสำคัญ
การใช้เครื่องปั๊มนมเข้ามาช่วยในการเก็บน้ำนม
การสำรองน้ำนมไว้ เป็นสิ่งที่จำเป็นสำหรับคุณแม่ที่ไม่สามารถอยู่ให้นมลูกได้ตลอด 6 – 8 มื้อของวัน ตลอดจนคุณแม่ที่ต้องเข้ารับการรักษา และรับยาซึ่งทำให้ไม่สามารถให้นมลูกได้ การปั๊มนมนั้นมีหลายแบบทั้งปั๊มแบบใช้มือธรรมดา ซึ่งจะใช้เวลานาน และได้ปริมาณน้ำนมน้อย คุณแม่หลายคนจึงเลือกใช้เครื่องปั๊มน้ำนมเข้ามาช่วย เพราะทั้งประหยัดเวลา และได้ปริมาณน้ำนมมาก
ประเภทของเครื่องปั๊มน้ำนม
เครื่องปั๊มน้ำนม แบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ คือ
- เครื่องปั๊มน้ำนมแบบใช้มือ
ใช้มือในการปั๊ม ร่วมกับเครื่องปั๊ม ดังนั้นต้องออกแรงในการปั๊มมากกว่า แต่สามารถปั๊มน้ำนมได้ทุกที่. ทุกเวลาที่คุณแม่สะดวก และราคาถูกกว่าเครื่องปั๊มแบบไฟฟ้า
- เครื่องปั๊มน้ำนมแบบไฟฟ้า
เครื่องนี้ตัวเครื่องปั๊มน้ำนมให้อัตโนมัติ โดยที่คุณแม่เพียงแต่ประคองหน้าอกไว้เท่านั้น ทำให้ได้ปริมาณน้ำนมมาก ไม่ปวดเมื่อย และได้น้ำนมปริมาณมาก นอกจากนี้บางยี่ห้ออย่าเครื่องปั๊มน้ำนม brusta ยังสามารถรีดน้ำนมที่ตกค้างออกมา ลดการอุดตันของท่อน้ำนมได้ด้วย แต่ข้อเสียของเครื่องปั๊มน้ำนมแบบไฟฟ้า คือ ราคาค่อนข้างสูง และต้องมีแหล่งจ่ายไฟ หรือการสำรองแหล่งจ่ายไฟก่อนการใช้งาน
น้ำนมแม่เป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อสุขภาพ การเจริญ และพัฒนาการของลูก การให้นมลูกก็ควรทำให้ถูกต้องและปลอดภัย โดยคุณแม่ควรทานอาหารที่มีประโยชน์ ดื่มน้ำเยอะ ๆ พักผ่อนให้เพียงพอ และรักษาความสะอาดอยู่เสมอ ส่วนการสำรองน้ำนมนั้น เมื่อใช้เครื่องปั๊มน้ำนมเข้ามาช่วยจะเพิ่มความสะดวกสบายได้มากทีเดียว